Pesten zien we vaak bij kinderen en pubers, maar het komt ook geregeld voor dat volwassen mensen pesten of het slachtoffer zijn van pesten op hun werk. ‘Vergeten’ worden tijdens de wandeling of lunch, niet meegevraagd worden naar borrels, uitgelachen, geïntimideerd en uitgescholden worden of alle rotklusjes moeten doen. Slachtoffers verliezen plezier in hun werk, psychische en lichamelijke problemen liggen op de loer en bovendien leidt pesten op de werkvloer tot zo’n vier miljoen extra verzuimdagen per jaar. Dat levert werkgevers een kostenpost op van € 900 miljoen aan loondoorbetaling. Het is belangrijk om snel in te grijpen als jij of een andere collega gepest wordt. Wat kan je doen? 

Bespreek de situatie met een naaste

Toegeven dat je gepest wordt is moeilijk, er komt vaak veel schaamte bij kijken. Je denkt misschien dat het probleem bij jou ligt of dat je je aanstelt. Onthoud dat jouw gevoelens valide zijn en dat het belangrijk is om deze gevoelens te delen. Op het moment dat je er mee blijft rondlopen, zal de last alsmaar zwaarder worden. Door jouw gevoel te delen met iemand die je vertrouwt, zal de situatie niet per se veranderen, maar zal je je enigszins lichter voelen. 

Ga het gesprek aan

Je kunt zelf het beste inschatten hoe je het gesprek aan kan gaan, maar in bepaalde gevallen is het niet verstandig/mogelijk/veilig om je collega direct te benaderen. Soms kan zo’n directe aanpak in jouw nadeel werken en in dit geval is het verstandig om naar HR toe te stappen. 

Op het moment dat je besluit je collega direct en face to face te benaderen, kan het helpen om jezelf nieuwsgierig op te stellen: ‘Ik ben erg benieuwd, wat bedoelde je met jouw laatste opmerkingen?’ Het is belangrijk om niet te confronterend en aanvallend te zijn in je benadering. Zorg dat je rustig en krachtig bent. Door jouw directe en duidelijke aanpak houd je je collega als het ware een spiegel voor. Laat hem/haar er maar even in kijken! 

Tip: leg de feiten vast en benoem de feiten tijdens het gesprek. Houd bijvoorbeeld in de NiceDay app bij wat er precies is gebeurd en gezegd. 

Jij bent niet het probleem

Onthoud het volgende: jij bent niet het probleem op het moment dat je gepest wordt. Het probleem ligt bij de pester zelf. 

Maar waarom ik?“, denk je vast. Waarom mensen pesten kan verschillende redenen hebben: pesters kunnen een negatief zelfbeeld hebben, niet om kunnen gaan met hun emoties, jaloezie, groepsdruk, eenzaamheid, opvoeding… 

Bedenk je waarom je deze baan bent gestart en denk aan de redenen waarom jij voor deze baan bent aangenomen. Herinner jezelf aan al jouw positieve eigenschappen en probeer je aandacht te verschuiven naar het positieve. 

Let op jezelf

Probeer balans te vinden in de drie basiselementen van het dagelijks leven: slapen, eten en bewegen. Op het moment dat deze drie elementen in balans zijn, ben jij weerbaarder voor negatieve invloeden van buitenaf. Daarbij is het belangrijk om voldoende tijd te hebben voor hobby’s, sport en andere dingen waar je voldoening uithaalt. Probeer lief voor jezelf te zijn en goed voor jezelf te zorgen. 

Iedereen is slechter af in een bedrijfscultuur waar pesten voorkomt!

Collega’s kunnen een grote invloed hebben op het pestgedrag; door een oogje toe te knijpen blijven de pesterijen bestaan. Tegelijkertijd heeft het pestgedrag ook invloed op overige werknemers; zien dat een collega gepest wordt laat het cortisolgehalte, het stresshormoon, stijgen. Conclusie, iedereen is slechter af in een bedrijfscultuur waar pesten voorkomt.

Wat kan je doen?

  1. Betrek de gepeste collega bij activiteiten of neem deze collega mee voor een koffiedate. Vraag naar de behoefte van je collega en speel in op deze behoefte. Misschien wil je collega er even helemaal niet aan te denken, maar misschien heeft je collega de sterke behoefte om even te ventileren over de situatie. 
  2. Daarbij is het belangrijk om pesters bewust te maken van hun gedrag. Mocht je pesters direct willen aanspreken, dan is het belangrijk om hen even apart te nemen en expliciet te benoemen dat je vanuit jezelf spreekt, niet namens je collega. Benoem je eigen waarnemingen, bijvoorbeeld dat je ziet dat jouw collega niet wordt betrokken bij activiteiten en dat je ziet dat jouw collega lijdt onder de cynische opmerkingen. 
  3. Mocht een directe aanpak in het nadeel werken van jouw gepeste collega, dan is het verstandig om naar de HR toe te stappen. Tip: Benadruk dat je namens jezelf spreekt en benoem concrete voorbeelden. 

Hulp

Ben je op zoek naar psychologische hulp, omdat je gepest wordt op je werk, gepest bent of misschien niet goed in je vel zit? Maak dan een afspraak bij je huisarts, of kijk voor meer informatie over hulp via NiceDay op deze website.

In mijn allereerste blog ga ik in op hoe het is om uit de kast te komen. Maar als je dan eenmaal uit die kast bent gekomen is het helaas nog steeds niet enkel feest en geluk. Omgaan met welke vorm van discriminatie dan ook is nooit makkelijk. De impact en hoe je met discriminatie omgaat is voor iedereen anders. Bij mezelf merk ik dat de pesterijen zowel als de discriminatie mij hebben gevormd tot wie ik nu ben. Maar dat betekent niet dat het er makkelijker op wordt. Waar loop ik tegenaan? En hoe ga ik daar mee om?

Gepest op de middelbare school

De pesterijen begonnen toen ik naar de middelbare school ging. Gelukkig, zijn de ergste pesterijen, dankzij goede leerlingbegeleiding, na het eerste schooljaar gestopt. Wel werd ik voortdurend uitgemaakt voor homo, flikker, nicht etc. In het tweede jaar besefte ik pas echt dat ik homo ben. Ik probeerde er echter bij te horen, door meer naar meisjes te kijken en ik probeerde om relaties met meisjes aan te gaan. Ik maakte het extra moeilijk voor mezelf want ik wist op dat moment al dat ik niet op meisjes val. Het zou dus nooit gaan werken met meisjes. Ik kwetste mijzelf en dit heeft mij getekend. Bijna iedere dag na school ging ik in bed liggen, met een grote teddybeer in mijn armen en begon ik te huilen: waarom ben ik niet gewoon normaal?

Discriminatie thuis en buitenshuis

Thuis was het niet altijd makkelijk. Wanneer we het met familie hadden over vriendjes, vriendinnetjes en seks, zei mijn vader altijd: “je mag alles doen behalve homo worden, dan trap ik je het huis uit”. Mijn vader discrimineert homo’s en dat komt erg hard binnen.. Zijn uitspraak roept verdriet op en in mijn puberteit heb ik stiekem talloze uren gehuild op mijn kamer. Huilen helpt voor mij, het zorgt ervoor dat ik mijn emoties los kan laten.

Jammer genoeg komt discriminatie ook op straat of in een café voor. Zo was ik een tijdje geleden met een paar vriendinnen en een vriend gaan dansen in een grote club in Antwerpen tijdens een gay-friendly avond. We waren er tot in de late uurtjes. Onderweg naar huis liep ik hand in hand met die vriend over straat. Een groepje liep langs ons en we werden nageschreeuwd. “Vieze homo’s.” “Gays.” “Anaalridders”. Ik was half dronken maar ik had wel door wat er gebeurde. “Twee mannen minder concurrentie bij de vrouwen voor jullie’”, schreeuwde ik terug. Ik besefte pas thuis wat voor risico ik nam door terug te schreeuwen. Maar ook een gebeurtenis als dit zorgt ervoor dat ik mij gekwetst voel.

Soms komen er zelfs situaties voor waarin ik mij ook daadwerkelijk onveilig voel. Zo zat ik enkele weken geleden met een vriendin in een café in Bergen op Zoom. Ik sprak openlijk over die nieuwe ober die ik enorm aantrekkelijk vond. Ook moest ik haar nog bijpraten over wat er gebeurd was in mijn vorige relatie. In de tussentijd waren er twee jongens aan de tafel naast ons komen zitten. De twee jongens keken mij dreigend aan. Later op de avond ging ik naar het toilet en een van de jongens volgde mij. Hij knalde expres tegen me op en zei: “oh sorry, vieze flikkertje die je bent”. Ik was te bang om alleen naar de auto te lopen en vroeg mijn vriendin om mee te lopen. Bizar toch? Dat er iemand mee moet lopen naar de auto?

Mijn advies

Wees ervan bewust dat homo zijn geen ziekte of een keuze is. Probeer sterker in je schoenen te staan dan jouw pestkoppen of de mensen die je discrimineren. Verkeer je je in een situatie waarin je je onveilig voelt? Schakel dan de hulp van vrienden/omstanders in, zoals ik bijvoorbeeld deed toen ik niet alleen naar de auto durfde. Praat erover met vrienden, ouders, leerlingbegeleiding. Mijn ervaring leert dat, op het moment dat jij je coming out maakt, veel van jouw pestkoppen schrikken en ophouden met pesten.

Ikzelf heb ook geprobeerd om weerwoord te bieden. Bij mij werkte het vaak averechts. Het beste wat je kan doen in zo’n situatie is negeren en niet laten zien dat je gekwetst wordt (want dat is heel gewoon!). Pestkoppen zien plezier in jouw weerwoord.

Uitlaatklep zoeken

Praten helpt om je gevoelens te ventileren, maar zoek ook iets op waarin je je gedachten helemaal kan omzetten. Voor mij is dit fotografie. Ik kan hier heel veel gevoelens in kwijt. Er zijn ook genoeg andere hobby’s te bedenken die je helpen om je gedachten om te zetten. Ik hoop dat je nu meer duidelijkheid hebt over hoe ik omga met discriminatie en pesterijen van heel dichtbij en van veraf. Misschien dat het jou wat handvatten biedt en helpt!

Heb jij ooit te maken gehad met discriminatie om wie je bent? Hoe was dat? Wat heb je gedaan om ermee om te gaan? Misschien kan je er een verhaaltje van schrijven of typen.

Knuffel!

Bert

Op 19 april 2018 is het de Landelijke Dag tegen Pesten. Op deze dag wordt er extra aandacht besteedt aan het stoppen van pesten. Ook is er de “Week Tegen Pesten 2018”, deze is van 17 t/m 21 september 2018. Dat er landelijke aandacht is tegen pesten is noodzakelijk. In 2016 gaf 10% van de basisschoolleerlingen aan dat zij slachtoffer zijn geweest van pesten. Binnen het voortgezet onderwijs gaat dit om 8% van de leerlingen. Hoewel er de afgelopen jaren een lichte daling lijkt te zijn, blijft het noodzakelijk om pesten onder de aandacht te brengen (HBSC-onderzoek uit 2009 en 2013).

Gevolgen van pesten
Pesten heeft veel gevolgen, niet alleen voor de slachtoffers, maar ook voor de pesters, de meelopers en de toeschouwers. Voor slachtoffers van pesten kunnen herhaaldelijke pestervaringen traumatisch zijn; zij kunnen last hebben van sociale en emotionele problemen. Het vergroot gevoelens van eenzaamheid en de kans op een depressie. Daarnaast kunnen ook lichamelijke klachten optreden zoals hoofdpijn, slaapproblemen, buikpijn en vermoeidheid. Voor de pesters zijn er op de korte termijn weinig gevolgen, maar op de lange termijn kunnen zij sociale problemen krijgen. Pesters hebben namelijk als kind al geleerd dat zij doelen kunnen bereiken zonder op een sociaal aangepaste manier met anderen te communiceren. Pesters komen later in hun leven vaker met justitie in aanraking, drinken meer alcohol en zijn vaker betrokken bij vechtpartijen. De meelopers en toeschouwers zijn de dupe van pesten doordat zij school minder leuk vinden en zij krijgen diverse boodschappen mee, namelijk dat toeschouwers niet ingrijpen, slachtoffers verdienen wat ze krijgen en dat macht belangrijker is dan rechtvaardigheid.

Ervaringen van een gepeste jongvolwassene
We kunnen concluderen dat pesten heftige gevolgen heeft die nog tot ver in het leven hun impact kunnen blijven hebben. Wij zijn daarom het gesprek aangegaan met de 23-jarige Sophie* (*niet haar echte naam), die op de basisschool en middelbare school erg gepest is. Zij vertelt ons wat zij heeft meegemaakt en welke invloed dit nu nog op haar heeft.

Interview
Bedankt dat je je ervaringen met ons wil delen op de Nationale Dag tegen Pesten. Zou je kort wat over jezelf willen vertellen?

“Ik ben Sophie. Ik woon samen met mijn vriend en ik heb fijne groep aan familie en vriendinnen. Ik heb de masteropleiding Kinder & Jeugdpsychologie afgerond en ben sinds een jaar aan de slag als Psycholoog. Ik kan mijn hart kwijt in mijn baan, omdat ik nu kinderen kan helpen met hetgeen waar ik vroeger nooit bij ben geholpen.”

Vroeger ben jij erg gepest, zou je kunnen vertellen wat je hebt meegemaakt?

“Het pesten is begonnen in groep 7. Ik liep voor qua lichamelijke ontwikkeling en zag er iets anders uit qua kleding. Ik kreeg veel aandacht van jongens, maar dat werd niet gewaardeerd door de meisjes. Ik ben bewust naar een andere middelbare school gegaan dan de pesters, maar ook hier was het al snel raak omdat ik de aandacht trok van de verkeerde jongen. Binnen twee maanden was iedereen tegen mij gekeerd en het schooljaar was hels, er werden propjes gegooid, de stoel onder me vandaan getrokken, ‘lelijk wijf’ geroepen, en ook ergere dingen zoals een jongen die zijn mes liet zien om te tonen dat hij meer kon dan schelden. De directeur en leraren deden weinig om me te helpen, wat nog wel het ergste is geweest.”

Waren er mensen op de hoogte van de pesterijen?

“Ik heb niks tegen mijn ouders verteld omdat ik het gevoel had dat ik niet begrepen werd. Maar toen ik vaak ziek thuis wilde blijven moest ik het wel vertellen. Gelukkig begrepen mijn ouders mij. Eén van de pesters is met haar moeder bij ons thuis gekomen om erover te praten, maar vervolgens werd het gepest vanuit de rest van de kinderen erger en terwijl zij zich op de achtergrond hield. Ik wilde niet meer naar school en ging spijbelen, maar buiten school werd ik ook gepest. Ze kwamen zelfs aan de deur waardoor ik me thuis niet veilig voelde. Ik zat echt in de put.”

Wat heeft jou door die tijd heen geholpen?

“Op een gegeven moment ben ik mijn huidige vriendje tegengekomen. Hij gaf mij support en moed waardoor ik voor mezelf op kon komen. Hoe groot iemand anders ook was, ik ging van me af bijten. Het gepest werd iets minder, maar ik heb toch besloten om naar een andere school te gaan. Daar heb ik gelijk een nieuwe vriendinnengroep gemaakt. Op mijn nieuwe school werd ik nog steeds wel belaagd door leerlingen van mijn oude school, bijvoorbeeld onderweg naar huis. Maar doordat ik zelf sterker werd door mijn relatie en door mijn vriendinnengroep, durfde ik me steeds meer te verzetten en zwakte het steeds meer af. Tot het moment dat ik ze tegenkwam en ze niks meer deden.”

Welke effecten had het pesten toentertijd op jou?

“Ik zat in de put, had buikpijn, voelde me ziek, wilde niet naar school. Daarnaast kreeg ik een slecht zelfbeeld, ik ging twijfelen aan mezelf en had gedachten als: “ben ik wel een goed mens?” Ben ik niet raar/lelijk?” “Heb ik misschien iets fout gedaan?””

Wat zijn de negatieve gevolgen in je latere leven nu je 23 jaar bent?

“Door het pesten heb ik erge faalangst gehad, nog steeds wel een beetje. Ik hecht veel waarde aan wat anderen van mij denken. Tijdens presentatie of voor grote groep, blijf ik altijd denken “wat zullen ze denken als ik wat verkeerd zeg”. Hierdoor krijg ik stress wat zich uit in rode vlekken.”

Zijn er ook positieve gevolgen voortgevloeid uit jouw ervaring met pesten?

“Ja zeker! Ik sta veel sterker in mijn schoenen. Ik kan goed voor mezelf en voor anderen opkomen. Door het pesten heb ik de ambitie gevonden om psychologie te gaan studeren en anderen te helpen. Ik kan met kinderen meeleven omdat ik weet wat zij meemaken. Ik ben zorgzaam en denk aan de gevoelens van anderen.”

Wil je hier nog wat aan toevoegen?

“Pesten is echt heel rot, maar focus je vooral op de pluspunten, dan gaan ze boven de minpunten uit groeien. Ik zou het niet over willen doen want ik weet niet of ik wel op dit punt van mijn leven was geweest zonder deze ervaring. Misschien had ik wel minder ambitie, of haalde ik minder voldoening uit mijn werk.”

Ben je de pesters na het pesten nog wel eens tegen gekomen?

“Ja, ik kwam ze regelmatig nog tegen. Zelfs als ik ze nu na 10 jaar tijd tegenkom, slaat mijn hart nog steeds een keertje over.”

Heb je zelf nog wel eens contact gehad met de mensen die jou vroeger gepest hebben?

“Met een meisje heb ik later voor dezelfde werkgever gewerkt. Toen kwam ik er achter dat zij toentertijd ook haar issues had, zij had last van acné en doordat zij meeliep werd zij toen niet gepest. Maar zij is ook een tijdlang erg gepest. Ik ben hierdoor anders gaan aankijken tegen meelopers. De rest van de pesters heb ik wel eens gezien want we komen uit hetzelfde dorp maar ze herkennen me vaak niet of ze zeggen niets. Er wordt in ieder geval niets over gezegd.”

Wat zou je nu tegen ze willen zeggen?

“Ik zou willen zeggen: “Bedankt, jij hebt er nu voor gezorgd dat ik de persoon ben die ik ben. Door jou ben ik nu superambitieus en ben ik psycholoog.””

Wat is jouw boodschap aan kinderen die pesten?

“Ik begrijp het wel, er zit vast iets achter qua onzekerheid waarom je dit doet. Maar er zijn zoveel mensen die eraan kapot gaan, dus denk even twee keer na voordat je pest. Het kan iemand z’n leven kosten. Wees vooral bewust van de verandering in jezelf als je stopt met pesten. Wat doet het met jezelf, wat levert het jou op?”

Heb je een boodschap aan gepeste kinderen?

“Op het moment dat ik gepest werd was het echt heel erg rot, maar achteraf besef ik me dat het heeft bijgedragen aan hoe ik me heb ontwikkeld. Ik ben er echt sterker door geworden. Ik weet nu hoe ik van me af kan bijten. Dit besef kwam vrij snel toen ik mijn nieuwe vriendinnen leerde kennen in de 2e klas. Ik dacht toen: “Nu kan ik de wereld aan, kom maar op!””

Heb je nog tips voor kinderen die worden gepest?

“Mijn grootste tip is: bijt van je af en neem geen slachtofferrol aan. Daarnaast is het heel fijn om een goed steunend netwerk te hebben, dus vertel tegen de mensen om je heen dat je gepest wordt. Ook al wordt er de eerste keer niet fijn op gereageerd, blijf het vertellen, want er is absoluut iemand die luistert en je serieus neemt! Uit onverwachte hoeken kan opeens steun komen waar je veel kracht uit kan putten.”

Bedankt voor je openheid Sophie, veel succes met je werk als psycholoog!

Whoever is trying to bring you down is already below you.